پیگمنت ‌یا رنگ دانه، ماده پودری است که در رنگ بندی تولید می شود و در رنگ دهی به پلاستیک، کاغذ، پارچه و... استفاده می شود.

آن ها ترکیبات شیمیایی ای هستند که طول موج خاصی از نور مرئی را منتشر می کنند و رنگارنگ دیده می شوند.

رنگ دانه ها، به صورت آلی و معدنی دسته بندی می شوند که علاوه بر خاصیت رنگ دهی، مقاوم در برابر خوردگی و پوسیدگی نیز هستند و اغلب از آن ها برای رنگرزی انبوه استفاده می شود.

انواع پیگمنت ها

پیگمنت ها به دو صورت آلی و معدنی وجود دارند.

پیگمنت‌ های معدنی:

نوع معدنی آن، خود به دو صورت طبیعی و سنتزی در آزمایشگاه ها تهیه می شوند، مانند:

اکسید آهن (گل اخرا)- رنگ قرمز

اکسید آهن (گل ماش)- رنگ زرد

اکسید تیتانیوم- رنگ سفید

اکسید مس- رنگ قهوه ای

سولفید روی- رنگ سفید

کربنات کلسیم- رنگ سفید

پیگمنت ‌های آلی:

نوع آلی آن از ترکیبات شیمیایی و فلزات آلی تشکیل شده‌اند و از جمله نمونه آلی آن ها شامل:

آزویی- رنگ‌ های زرد، نارنجی و قرمز

 فتالوسیانین- رنگ های سبز و آبی

پیروئیدین- رنگ زرد

تالوکینون- رنگ سبز

سیلیکات آلومینیوم- در رنگ های مختلف

تفاوت پیگمنت با رنگ

 به طور کلی، مواد رنگی به دو دسته رنگ و رنگ دانه تقسیم می شود.

رنگ دانه (پیگمنت) به صورت پودر یا گرانول است که به وسیله  حلال قابلیت رنگ دهی پیدا می کند؛ اما رنگ به صورت محلول تولید می شود و حتی در بدو تولید هم قابل استفاده است.

نکته اصلی اینجاست که دانه های پیگمنت در حلال، حل یا تجزیه نمی شوند؛ بلکه بستری ایجاد می شود تا ذرات، مانند محلول  سوسپانسیون معلق و غوطه ور شوند.

در واقع، حلال به عنوان چسب عمل کرده و ذرات را به هم می چسباند، تا به صورت یکنواخت اجرا شود.

ویژگی  پیگمنت و کاربردهای آن

علاوه بر خاصیت رنگ دهی، برای جلوگیری در برابر آسیب های شیمیایی (اسید و بازی)، مقاومت دربرابر حرارت ، خوردگی و فرسایش در طولانی مدت، حتی در شرایط آب و هوایی نامطلوب نیز، استفاده می شود.

از جمله کاربردهای آن شامل:

تولید مرکب چاپ

عایق عالی برای سطوح فلزی و چوبی

ماده اولیه در تولید انواع رنگ و لاک

ماده اولیه تولید ورنی ها

رنگرزی پلاستیک

رنگرزی پارچه

کاربرد در صنایع غذایی و تولید رنگ های خوراکی

تامین رنگ در صنایع آرایشی، بهداشتی و دارویی

خصوصیات، ویژگی و مقاومت آن ها در برابر عوامل خارجی، و دیگر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی با یکدیگر متفاوت است و هر کدام بسته به کاربردهایش در صنایع، مورد استفاده قرار می گیرد.